خواص و مضرات چای برای انسان چیست؟
برای بیشتر مردم جهان چای یک نوشیدنی بسیار دلچسب است که در طول روز چندین بار مورد استفاده قرار میگیرد. در این میان، برای ما ایرانیان این محصول جایگاه ویژه ای دارد و به همین دلیل است که حتما باید با خواص و مضرات چای آشنا باشیم و بهترین زمان مصرف چای و همچنین میزان مصرف آن را بدانیم.
تعداد بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که چای نخستین بار در قرن سوم میلادی در چین و در قالب یک نوشیدنی دارویی بوجود آمده است. نزدیک به یک هزار و ۳۰۰ سال بعد این گیاه به بازرگانان اروپایی فروخته شده و امروز، هزاران سال است که در جهان به طور گسترده تجارت میشود. بزرگترین تولیدکنندگان چای در بازار امروز کشورهای چین و هند هستند. چای به هر نقطه جهان رسیده و امروزه مردم کشورهای مختلف آن را به روش‌های مختلفی مصرف می‌کنند.
فهرست مطالب، مضرات و خواص چای
چای نام یک نوشیدنی معطر است که معمولا با ریختن آب داغ و در حال جوش بر روی برگ‌های به عمل آمده گیاه ( کاملیا سیننسیس ) که گیاهی همیشه سبز و بومی آسیای شرقی است به دست می‌آید. چای پس از آب، پرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان است. چای واژه‌ای است چینی که در چین و شمال هندوستان به کار می‌رود و تقریبا با همان تلفظ وارد ایران شده است.
نام این گیاه در گویش چینی جنوبی چای و در گویش چینی شمالی به صورت تِی تلفظ می‌شد و هردو، تلفظی از یک حرف چینی یگانه در چین قدیم هستند.
چای چیست؟
نوشیدنی چای با دم کردن برگها، جوانه‌ها یا شاخه‌های فرآوری شده بوته چای گونه (کاملیا سیننسیس) به مدت چند دقیقه درآب داغ درست میشود. فرآوری آن می‌تواند شامل اکسیداسیون، حرارت دهی، خشکسازی و افزودن گیاهان، گلها، چاشنی‌ها و میوه‌های دیگر به آن باشد.
محمد میرزا کاشف‌السلطنه مشهور به چایکار، نخستین کسی است که کشت چای را در ایران رواج داد و به همین دلیل ( پدر چای ایران ) خوانده میشود.
کاشف السلطنه در اواخر ۱۸۹۸ وارد بمبئی شد. و تقریبا از همان ابتدا درگیر مشغول اطلاعات در خصوص کشت چای در هند شد. او در نوشته‌هایش برای ایران، به اظهارات کتبی و شفاهی مظفرالدین شاه، استناد می‌کند که بر اهمیت وارد کردن راه و چاه کشت این محصول به کشور و بهره بردن مردم از خواص چای تأکید می‌کرد. کاشف السلطنه تخمین زد که کشت داخلی چای نه تنها کشور را در مدت ده تا دوازده سال می‌توانست خودکفا کند، بلکه یک محصول بهادار برای واردات کساد اقتصاد ایران می‌توانست به همراه بیاورد.
محمدمیرزا قبل از بازگشت به ایران، مقداری تخم چای را به همراه چهار هزار گلدان چای، قهوه، تخم کنف، دارچین، فلفل، میخک، هل، انبه، گنه گنه، کافور، ریشه زردچوبه، زنجبیل و غیره تهیه کرد و در سال ۱۳۱۴ هجری قمری با مشکلات بسیار آن‌ها را به ایران آورد و از همان سال شروع به کشت چای نمود.
مخالفت و عدم همکاری مردم گیلان او را از این کار بازنداشت و موفقیت‌های نخستین محمد میرزا، او را به کوشش بیشتری واداشت و کشت، چیدن و خشک کردن چای را به مردم آن سامان آموزش داد.
سابقه مصرف چای در ایران از قرن هفدهم میلادی گزارش شده که جهانگردان از چایخانه‌هایی گزارش داده‌اند که رجال و افراد ثروتمند در آنجا جمع شده و چای می‌نوشیدند. در همان قرن هفدهم میلادی تاجری اصفهانی که دامنه تجارتش تا هندوستان می‌رسیده و اجناس این نواحی را به اروپا برده و به فروش می‌رساند، برای اولین بار چای را به اروپا برده و به‌عنوان نوشیدنی مفرح جدیدی که در هندوستان به آن «تِی» می‌گفتند، به اروپاییان چشاند.
افسانه‌های پیدایش چای
یکی از سالکان در کوه چای مشغول مراقبه بوده؛ ولی دائم چشمهایش بسته می‌شده. برای اینکه بتواند چشمهایش را باز نگه دارد پلک‌هایش را می‌برد و به درون کوهستان پرتاب می‌کند. از آن پلک گیاهی بنام چای می‌روید که هدیه ایست از طرف خداوند برای افرادیکه به مراقبه (مدیتیشن) می‌نشینند.
یکی از امپراتوران چین دستور داد تا فردی را برای تنبیه از شهر بیرون کنند. آن شخص مدتی را در کوه و بیابان و در جنگل‌ها سرگردان بود و به همین خاطر بسیار ضعیف و ناتوان شده بود. در همین میان درختی را دید و از شدت گرسنگی برگ آن را به‌عنوان غذا خورد و بعد از مدتی رنگ و رخسارش کاملا زیبا به حالت اولیه برگشته و سپس به طور مخفیانه وارد شهر میشود و با یکی از نزدیکان امپراتور احوال خود را بازگو می‌کند. در نهایت امپراتور او را احضار کرده و از اینکه او صحیح و سلامت برگشته است متعجب شده. بعد از این ماجرا امپراتور، عده‌ای از طبیبان را برای تحقیق دربارهٔ خواص این گیاه مأمور کرده.
براساس یک داستان قدیمی حدود پنج هزار سال قبل تعدادی برگ چای در اثر وزش باد به درون یک فنجان آب داغ که در دست «شن نونگ» امپراتور چین بود، افتاد و حاکم نتیجه این حادثه را به عنوان یک تحول بزرگ برای آب ساده و بی طعم اعلام کرد. در پی آن مصرف چای همه‌گیر شد.
در یک افسانه عامه چینی، شن نونگ (Shennong)، امپراتور چین ابداع‌کننده اسطوره‌ای کشاورزی و طب چینی حدود ۵۰۰۰ سال پیش در حال سفر بوده‌است. وی که به دلیل تبحرش در روش‌های علمی مشهور بوده، بر این اعتقاد بود که مطمئن‌ترین روش برای نوشیدن آب این است که ابتدا آن را بجوشانند.
یک روز متوجه شد که تعدادی برگ در داخل آبی افتاده که وی آن را جوشانده بود. پادشاه نکته بین و کنجکاو، جرعه‌ای از آن را نوشید و از طعم مطلوب و خواص نیروبخش آن شگفت زده شد.
برخی از افسانه‌های دیگر می‌گویند که امپراتور، خواص طبی برخی از گیاهان را برای خود آزمایش می‌کرد، که برخی از آن‌ها سمی بودند، اما آزمایش بر روی چای نشان داد که آن نوشدارو است. داستان شن نونگ در کتاب (لویو چا جینگ) نیز که یک اثر قدیمی مربوط به این موضوع است، ذکر شده‌است.
شن نونگ، پادشاه چین، که در سالنامه‌های چینی او را تقریبا مشوق هر امر نیکی می‌دانند، در سال ۲۷۵۰ قبل از میلاد بر تخت نشست. او در یک شب بهاری زیبا، در سال ۲۷۳۷ قبل از میلاد، زیر درختی در چشم‌اندازی تپه‌ای در منطقه یانگ تسه کیانگ در یکی از قصرهای خود کنار سوگلی دربار نشسته بود. وقتی برای او آب آشامیدنی را می‌جوشاندند چند برگ از شاخه درخت چای وحشی را که به خاطر بوی خوش شکوفه‌هایش آن را در باغ قصر کاشته بودند در آب ریختند و بدین ترتیب چای کشف شد.
خواص و انواع گونه های چای
هر گونه چای که بنوشیم، از یک گیاهی به نام کاملیا آماده شده است. در واقع همه چای‌ها در اصل از یک گیاه هستند و تنها در روش تولید باهم تفاوت دارند.
در حالت کلی پنج گونه چای وجود دارد، به نام‌های چای سیاه، چای سبز، چای سفید، چای اولانگ و چای پوئر. البته یک نوع چای زرد نیز وجود دارد که رنگ سبز مایل به زرد دارد ولی چون فرایند تولید آن شبیه به چای سبز است، جزو چای سبز محسوب میشود.
فواید و خواص چای
برای آشنایی با خواص چای در ابتدا بهتر است بدانید که مصرف دم‌کرده چای باعث تسریع حرکات تنفسی، سرعت در گردش خون، رفع خواب‌آلودگی، احساس تجدید نیرو، تقویت نیروی فکری، گوارش بهتر غذا و تعریق میشود از این رو این محصول را هنگام خستگی، ضعف عصبی، میگرن، بیماری‌های قلبی و آسم می‌توان تجویز نمود.
در پژوهش‌های امروزی مشخص شده‌است که چای ممکن است در کاهش خطر برخی بیماری‌های مزمن عمده مثل سکته، حمله قلبی و بعضی سرطان‌ها مفید باشد، این مطلب را دکتر جان وایسبرگر، عضو بلندپایه مؤسسه بهداشت آمریکا، واقع در یک مرکز تحقیقاتی در نیویورک اعلام می‌کند.
نوشیدن چای می‌تواند از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کند؛ این‌ها اخبار بسیار خوبی برای مردم تمام دنیاست چون چای پس از آب پر مصرفترین نوشیدنی در دنیاست.
چون چای حاوی فلوراید است، می‌تواند مقاومت دندان‌ها را زیاد و از پوسیدگی آن‌ها جلوگیری کند. در مطالعات آزمایشگاهی محققان ژاپنی پی بردند که چای با پیشگیری از تشکیل پلاک دندانی برخی باکتری‌های دندانی را که می‌توانند باعث بیماری لثه شوند، نابود می‌کند.
چای دارای انواع پلی فنول است که آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که سلول‌های انسان را از صدمه محافظت می‌کنند. فلاونیدها گروهی از پلی فنول‌ها هستند که به‌طور طبیعی در چای وجود دارند. به نظر می‌رسد سطوح بالای این پلی فنول‌ها در بدن می‌تواند علاوه بر ویروس‌ها با سرطان‌های لوزالمعده، روده بزرگ، مثانه، پروستات و سینه نیز مقابله کند.
ذکر این نکته نیز بجاست که چای سبز دارای سطوح بالاتری از پلی فنول‌هاست لذا در مقایسه با چای سیاه (تخمیری) مفیدتر است.
بعد از خوردن غذا، نوشیدن چای می‌تواند معده را گرم‌ونرم کرده و باعث شود که هضم غذا راحت‌تر انجام شود.
زیان‌ها و مضرات چای
با وجود خواص چای ، این محصول مضراتی هم دارد، چای سیاه همانند هر گیاه دیگری اگر به اندازه نیاز بدن مصرف نشود و از اندازه معمول فراتر برود، می‌تواند مايه بروز مشکلات شود.
اگر گیاه خوار هستید توصیه میشود که بلافاصله بعد از خوردن غذا چای مصرف نشود. خوراکی ها دارای دونوع آهن هم و غیر هم هستند که آهن هم در گوشت و آهن غیر هم فقط در گیاهان یافت میشود. چای با جذب آهن غیر هِم غذا، مانع جذب آهن توسط بدن میشود، در نتیجه خردن چای بلافاصله بعد از غذا فقط برای گیاه خواران مضر است. این موضوع یکی از مهمترین و برجسته ترین مضرات چای است.
خوردن چای کهنه دم باعث یبوست میشود. سعی کنید که همیشه چای ارگانیک مصرف کنید، خواص چای ارگانیک اصلا قابل قیاس با چای‌های دیگر نظیر چای بسته‌بندی و چای‌هایی که دارای طعم دهنده هستند نیست. خوردن مداوم چای کیسه‌ای باعث به وجود آمدن مشکلات گوارشی میشود.
امیدواریم با مطالعه کردن این مقاله تا حدودی با مضرات و خواص چای آشنا شده باشید و این مقاله به شما در این موارد کمک کرده باشد. اگر قصد خرید چای بصورت اینترنتی را دارید میتوانید از طریق فروشگاه مفیدان نسبت به انجام خریدتان اقدام کنید.
